กฎข้อที่ 1 ของเมนเดล (Mendel’s Law of Segregation)

 

การแยกตัว

มีใจความว่า  “ ยีนแต่ละคู่ที่ควบคุมแต่ละลักษณะทางพันธุกรรม
ของสิ่งมีชีวิต  จะแยกตัวจากกันเป็นอิสระไปสู่เซลล์สืบพันธุ์แต่ละเซลล์ ”

ข้อเท็จจริง

1. ลักษณะถูกควบคุมโดยยีน
2. ยีนของแต่ละลักษณะมี 2 รูปแบบ
3. การสร้างเซลล์สืบพันธุ์มีการลดจำนวนโครโมโซม แต่ละเซลล์สืบพันธุ์จึงมียีนที่ควบคุมลักษณะหนึ่ง ๆ เพียง 1 รูปแบบ
4. การปฏิสนธิจะนำยีน 1 รูปแบบของพ่อมารวมกับยีน 1 รูปแบบของแม่

การทดลองของเมนเดล

การศึกษาการถ่ายทอดของยีนสามารถเสนอได้ในรูปแบบตาราง  (Punnett’s Square)

Punnett’s Square

เพิ่มเติม

• การผสมพันธุ์เพื่อศึกษาลักษณะใดลักษณะหนึ่งเช่น ศึกษาเฉพาะความสูง ศึกษาเฉพาะสีดอก เหล่านี้ เรียกว่า “Monohybrid cross”
• ถ้าเป็นการผสมพันธุ์เพื่อศึกษา 2 ลักษณะเช่น ศึกษาความสูง ไปพร้อม ๆ กับศึกษาสีดอก จะเรียกว่า “Dihybrid cross”
• การผสมแบบ heterozygous x heterozygous จะได้ลูกที่มี phenotype 2 แบบคือ เด่น กับ ด้อย แต่ genotype มี 3 แบบ คือ
  1. เด่น    homozygous dominant
  2. เด่น    heterozygous dominant
  3. ด้อย    homozygous recessive

การประยุกต์ใช้

ในการผสมพันธุ์ถั่วลันเตา  ในรุ่น f1 มีจีโนไทป์เป็น Gg ฟีโนไทป์      คือฝักสีเขียว   ซึ่งก็เปรียบได้กับเหรียญที่มี 2 หน้า    แล้วนำเหรียญ 2 เหรียญมาโยนเพื่อสุ่มการออกหัวหรือก้อย  ดังตัวอย่างต่อไปนี้

ปัญหาที่ดูว่าซับซ้อนก็สามารถอธิบายได้ด้วยหลักการทางคณิตศาสตร์ง่ายๆ ของ “ความน่าจะเป็น”   (probability)    อัตราส่วนดังกล่าวจะ   เป็นไปได้       ก็ต่อเมื่อยีน G และ g  จะต้องแยกจากกันเป็นอิสระไปสู่เซลล์สืบพันธุ์แต่ละเซลล์  นั่นก็คือ กฎแห่งการแยกตัว (Law of  segregation)